Sunday family outing

There is  a difference between holiday makers and residents. If you happen to pass through Petersfield in Hampshire, you could plan to visit  the museum. If you are a resident, you have already been with school several times depending on how many children you have. You know that it is not worth the walk. If you live in Ankara , the Castle is where the Ramadan cannon is fired from and you would not bother to go there unless you want to have an evening raki therapy in one of the converted houses. The houses have old ethnic mills, scary dummies of local women with matted haired  and glassy eyes making flat bread with a long stick like rolling pins. Residents hardly go to the Wax Museum in London, for travelers and  holiday makers it is a must. 
 Residents 'live' in the place.  They go through the boring, humdrum parts of the cities they occupy. They know where to get the best simit, the best Cornish pasty in Yorkshire, and  the shortest short cut home. Travellers have to go to the most popular sunset cafes, the former pulls the curtains when the sun comes into the living room. Travellers take the scenic bus, residents drive home. They become comfortable with the place they spend time in. I remember, when we were in Hong Kong the resident 'gwalios' were the ones who read the paper on the ferry. They would have photos of themselves only in the first couple of months. Then familiarity sinks in, the journey on the ferry( however lovely it may sound) becomes a burden. You want to go home and have a shower , sit in front of the TV and start the evening. Travellers check their itinerary, count days, tick the places they have been and they are going to visit. It turns in to a 'token' life. Been there, seen it. Most of the time you really have to be there and see it to come home and watch TV.
' To be able to watch TV in the evening , we need to see Mumbai more'. I said to the rest of my family. They knew what was coming: yet another temple with  mummy. This time I am taking them to Global Pagoda on Gorai Creek. It is big, new, on the edge of a creek and there is a ferry  ride as well. It will take some time to get there. Everything does. The nearest anything is half an hour, forty minutes away. Ram our driver with a lovely red temple mark on his forehead came to pick us up and off we went. I wonder why the two hours in the car is more unbearable that going to Reading from Petersfield for example.  We sit in a comfortable people carrier, we have water, A.C, music, each other but it takes such a long time before we reach anywhere. We get bored with our conversation, with each other and still we are in that car.  We went through rows and rows of buildings, slums, hundreds of rickshaws, rickshaw repair places, dead ones, restaurants, fields, tall buildings, temples, churches, and we are still going. How many children with bare bottoms can we see in two hours? How many saris can my little  eye   encounter? We leave Greater Mumbai and turn left. There are hills on the right and salt pans on the left. There are small streets, small villages with colourful huts, one storey buildings, tiny village shops with millions of hanging tiny parcels, tuk tuks comfortably parked in front of these little huts waiting for their owner to take his children for a Sunday ride.

The whole place is new. Made in 1998. It is the biggest of its kind. One single wedged stone holds the dome. Nick nods, he is impressed. Kitty is getting tired and wants to head back.  The whole place is not complete, There is scaffolding everywhere, the shimmering bright gold is not gold but gold paint. It has dripped on the concrete floor, the doors are machine carved, the big fibre glass Buddha is newly built, wants to move his legs in to a more comfortable position.
 It is getting hot, we are getting hungry. Nick and Kitty have looked at all the pictures, stood and posed for me whenever and where ever I wanted; now, they want to go home. They have earned their Sunday afternoon peace.
 Only after I hit the big gong a couple of times. Then I can put a tick on this place in my Lonely planet book. Soon we will be residents here.

bir cumartesi daha

Sabah kosarak kahvaltiya indik. cok gec uyandik cunku. Hala Apart Oteldeyiz. Iki odali salonlu kocaman mutfakli 'daire' de kalmaya devam ediyoruz. Hayat oldukca kolay. Sabah servis dugmesine basiyorum, gelip evi topluyorlar, bulasiklari yikiyorlar. Kitty nin ayisi 'Teddy' yi yatagin ustune degisik pozlarda yerlestiriyorlar.   Dun de kahvaltiya inerken mavi dugmeye bastim, gelip yataklari yapacaklar.
 Tasinacagimiz eve mobilya alinmasi lazim. Mumbai'de Ikea yok.  calisma masasi, yatak, ivir zivir icin dukkan geziyoruz. Birincisinde sadece ofis masalari var, ve Buddha heykelleri. Baska bir alis veris merkezine gidiyoruz. Yollar kalabalik. Tuktuklar, kamyonetler, inekli ineksiz dilenciler, ara sira at ustunde insanlar, bunlarin arasinda cok pahali arabalar yogun trafik icinde ilerliyoruz. Buyuk bir alis veris merkesine daha girerken Nick Kitty ile beni uyariyor. 'Sadece yatak bakacagiz'. Biz onun uyarisini ututtuk bile o tokaci senin bu cantaci benim kaybolduk koridorlarda. Nick geleneksel erkek olarak mobilyaciyi bulmus yataklara bakiyor , biz daha dukkanin girisindeyiz. Duvar susleri, tuzluk biberlik bakiyoruz. Tam ustumuzde bir guvercin yuvasi var. Olmaz birsey degil, kuslar gelir yuva yaparlar magazalara,kovalarsin yine gelirler, cok da sasirmadim. Havalandirma borusunun altina tenekeneden yuva yapmislar guvercin ailesine, ona da sasirmadim. Benim sevgili Turkiye'mde de olur boyle seyler. Nick'in yalvarislarina kulak verip yataklara baktik. Beyenmedik, onun yerine tuzluk biberlik ve su matarasi almak daha keyifli. Vazgecilmesi cok zor bir sey daha var: Bardak kenarlarina yapistirilan kucuk silicon kuslar. Nick soylenmeye basladi bile. Daha evde yatak yok, calisma masasi yokken ( mutfakta catal bicak, tabak canakta yok ama onun sorumlulugu altinda degil o bolge) 'bardakkenarinayapistirimakusu'unun alinmasini anliyamiyor. Kitty ile ben cok mutluyuz, gereksiz ama cok sevimli bir sey ordusuna kuslari da katacagimiz icin. Nick bizi acele ile baska yatakciya goturmek istiyor, biz baska sevimli seylere - balik kilcigi seklinde sabunluk, duvara yapistirlan el aynasi seklinde aynalar, ipe dizilmis on tane yanar doner yusufcuk, guzel kokulu yaglar, mumlar sitilize Ganej heykelcigi, ucan maymum tanri Hannuman kullugu-bakmak istiyoruz. Hafif mutsuzluk yaklasmaya basliyor. Yatak almak Cumartesi eylemi olmamali, ivir zivir almak daha mutlu yapacak bizi.  Ama  Nick duzenli bir adamdir, bugun yatak alinacak, ivir zivir degil, elindeki kagittan bu dukkanin da ustunu ciziyor. Ayaklarimizi  surukliyerek disari yollaniyoruz, ne yatak aldik ne de silikon kus.
 Yukardaki guvercin intikamimizi aldi cabucak.  Nick'in ensesine, gomlek yakasindan iceri kocaman bir tane birakiverdi. Turkiye'de olsa Milli Piyango alirdik.



 Dip Not: Islak medille bir guzel sildik ensesini. Sonra da gidip bu  gunu hatirlamak icin silikon kus aldim( bakiniz face book foto). Biraz islak enseliyiz ama biz cok mutluyuz. 

I am cross with myself

Nick is called ‘Sir’ here. I am ‘madam’. Kitty is the Princess. We have a people carrier and a driver. We have had quite a few since we came here.  Some of them spoke good English, some of them none. Some of them wanted to converse, take part in the in car conversation, some of them just drove us to the places we want. The latest one is a very quiet one. His level of English is lower than we think it is; lower than he thinks it is. In English examiner terms= Entry 1.  We communicate. 

We had to show him where the school was. It was not very easy since we did not know where it was ourselves. We call the school ‘Ecole- Short of Ecole Mondiale’. The street map we have is an old one and the school is not marked on it.  With a group effort we found it. Every day he drops Kitty to school then Nick to work. So far so good.  Then he comes to pick me up to take me to places. To the supermarket for example.  ‘Star Bazaar’.  He is late; we think he has stopped for his morning tea somewhere. I climb up to my seat in the car, ‘you are late.’ I say, He turns and smiles at me from his driver seat. That is all the communication we can have.  ‘Star Bazaar’ I declare. He gives me the emptiest, the most glazed, the hollowest look ever. His eyes are as dark and barren as deep meteor craters. I repeat ‘Star Bazaar’. We look at each other. He does not say anything, does not do anything, and leaves all the responsibility of communication to me.  I look back at him. ‘No?, you don’t know where it is?’ It is the only supermarket before the nearest horizon but he does not know it and he is not going to make an effort to understand what I am trying to say. We sit in the car quietly. The AC buzzes in the silence. I call the previous driver to tell him the directions. He accepts ungratefully, we go the Supermarket. He waits for me in the car park. I finish my shopping and give him a buzz he comes and finds me. He carries my bags for me and puts them in the car. I only push the trolley smugly.

Then, he drives me to where ever I ask him to. To the school, the coffee mornings, to Gloria Jeans, to  museums.  To get to anywhere in Mumbai I either have to take a taxi to the place or take a taxi to the nearest train station or ask him to take me here and there. I totally depend on him. I do not know a lot of places, I show him on non-updated map where I want to go he takes me there. The map is more alien to him than me. We look at the pages together. I underline the street on the map he contemplates on it and off we go. He plays his Hindi music on the radio.   We don’t talk to each other. He is as oblivious to the outside world as I am. He does not mind the street urchins, does not find people selling scooters on the motorway funny, He looks always a bit tired, a bit fed up, almost no expression on his face at all. I say my ‘thank you’s and ‘please’s to him, whenever necessary he bows his head, I sometimes get a head wobble. He knows where I go, who I see, how long I stay in those places. He knows my routine more than my husband. I cannot hail a taxi and ask them to take me to ‘to Cafe Costa where Jenny goes please.’  ‘to Ecole please’. I wait for him in the morning to turn up. I wait upstairs for him to arrive and give me a call. Then I will descend and show my face to the world. If I go downstairs to the lobby before him, I will be just waiting around. I don’t know which is worse really.

Today he was supposed to turn up to take me to the dreaded Star Bazaar. He did not. I gave him the benefit of the doubt until 9.40. He was not still here. Then I called him, mobile turned off, then I called Nick, then Nick called him, and the drivers’ manager.  I am so cross with myself that I have to wait for a driver, that I have wasted more than an hour hanging around rather than getting on with my ‘nothingmuchishappeninganyway’ life, cross with him that he just disappeared whatever his excuse is, even more cross that I am stuck in this place depending on other people for transportation.  Whatever you do, wherever you are, if you depend on other people for mobility then you are stuck in your little world. I understand how Saudi women feel.

kavsakta yasam

Buraya geleli nerdeyse bir ay olmus.  Ilk gunlerde ki 'aman yarabbi bu da ne boyle!' bir sehre biraz alismisa benzeriz. Yollar, binalar biraz daha  tanidik geliyor. Kitty'nin okulunu kendi basima bulabilevegime emin degilim ama  JVPD Otobus garaj ni kestirebiliyorum. Kaldigimiz otelin biraz otesinde  buyukce bir kavsak var.  Sola donen araclarin isigi beklemeden gecmeleri icin ayri bir yol kocaman ucgen ciceklikle ayrilmis. Ciceklik diyorum ama ustune uc, bes agac dikilebilecek, Ankara'da olsa bir iki Ankara kecisi heykeli yerlestirilebilecek  buyuklukte, kenarlari asagi yukari 20-25 metre bir ucgen . Yagmur mevisimi olmadigi icin, son 10 yilin  en soguk kisi ( 20'C) oldugu icin ortalik toz, gecen seneden kalma kurumus camur, cop, hindistan cevizi kabugu, naylon torbalar, tapinaklara sunulmus cicek artigi dolu. Buraya kadar hersey olagan. Bu ucgenin uc tarafinda insanlar yasiyor.  Anane, babanne yasinda, babannesin annesi yasinda hanimlar, yeni dogmus bebekler, yuva, ana okulu, okul yasinda bir suru cocuk ortalikta oturuyor, dolasiyor, oynuyor, yemek pisiriyor, camasir yikiyor ve gelen gecen arabalaradan dileniyor.   Butun esyalari naylon torbalarla cicekligin ustune konmus. Kendileri asvaltta oturuyor , torbalar ciceklerin arasinda. Uzun sariler, atletler ne oldugu belli olmayan cul capul kumas parcalari ucgendeki calilara takilmis. Gele gide bir iki tanesini taniyabiliyorum. Ilk okul uc yaslarinda bir kiz cocugu var.  Acik mavi firfirli bir elbisesi var. Kosarken hafifce dalgalaniyor. Obur elbisesi ince askili, icine uzun kollu sifir yakali kazak giyiyor. Ikinci elbisenin de kazagin da rengi atmis, gri ile acik kahverengi arasi herhangi bir renge donusmus.  Ayaklar ciplak. Orda ortalikta yasayan bu buyuk aile grubunun hic birinin ayakkabisi, sipidik terligi, tokyosu, hic bir seyi yok.  Ustune oturacak kilim,  hasir, gazete kagidi, hali eskisi yaygi, sergi, hic bir sey yok. Oyle caddenin, asvaltin ustundeler. Orda  hepbirlikte, yere uzanmis, comelmis, bagdas kurmus, (ama hep asvaltin ustunde. cicekligin ustunde degil) keyif yapiyorlar. Yattiklari yerden bir karis otede arabalar, tuk tuklar geciyor, bellerinden sadece ip bagli alti acik cocuklar her an kamyonlarin altinda kalacaklarmis kadar yakinlar, ama kimse korkmuyor, aldirmiyor bile. Pacavralara sarinip duvar dibinde degil asvaltin ortasina yakin bir yerde istedikleri zaman istedikleri kadar ve istedikleri yerde uyuyorlar. Bazen uyuyorlar mi olmusler mi belli degil. Aralarda kopekler dolasiyor. Kucuk cocuklar kopeklerle ayni tuvalet aliskanligini kullaniyor.  Ara sira akillarina birden bire gelmis gibi kalkip bir bebek alip kollarina, kirmizi isikta duran arabalara yaklasiyorlar, camlara 'tik tik' parmaklari ile vuruyorlar. ( Bizim sofor hemen kapilari kitliyor  'shik, shik') Elleri ile golge yapip camdan iceri gormeye calisiyorlar. Sofor baska tarafa bakiyor. Obur arabalara bakiyorum, her kezin tavri ayni. Onlar disardan kollarindaki bebekleri gosterip evrensel  'yemek, yemek' isareti yaparken, icerdekiler baska tarafa bakiyorlar.  Yesil yaninca biz yolumuza, onlar ucgen kenarina.
 Bir kere bir araba durdu yakinca bir yerde. Arabanin bagajini acti bir hanim. Uzun beyaz  koton pantolon ve tunik giymisti.  Shali beyaz, iki ucu arkadan sallaniyor. Once kucuk cocuklar, sonra biraz buyukler, yavas yavas arabanin cevresini sardilar. Arabanin bagajinda tepsi tepsi yemek vardi. Butun aile  sakinakli ve duzenli oraya yanastilar, itismeden kakismadan yemek aldilar. Beyaz pilav ve  patates yemegi gibi bir sey asvaltin her tarafaina oturup gule oynaya yediler.  Cok ac gozukmuyorlardi, cok mutesekkir de.  Sanki her gun o koseden yemek yiyorlarmis gibi, buyuk bir rahatlikla kabul ettiler. Yesil yandi, biz gittik.  Aksam geri geldigimizde ne araba vardi, ne de beyazli hanim.
Kucuk kiz hala seke seke arabalara dogru geliyor, taranmamis saclarinda mavimsi bir kurdela...

two religions, two temples 1

Haji Ali was a very kind Muslim. He helped people a lot and after some time he wanted to on Haj to Saudi. He did not make it and died on the way. His coffin miraculously drifted on the Arabian Sea and arrived on rocks in Mumbai. They built a mosque there on the rocks for him and a little school and an orphanage later. It was on a small island, only accessible at low tide, so they added a causeway for easy access. The beggars, religious tat sellers, food stall holders and 'your photo in front of the Haji Ali Mosque gate in 5 minutes for 50 Rupees' people became very grateful. Apart from the beggars the permanent crowd is on the left of the causeway. Frilly and glittery table cloths ( why, I wonder) and white flowers, red roses on string sellers, key chains, Ray Ban glasses, rusty nails, rusty horse shoes, scarves, woolly hats ( it is 30 'C), plastic toys of every colour and shape- including a parrot which sings when you clap your hands are on sale. The causeway is a kilometre long and the music from the left side, the monotone of the single prayer from the beggars on the right accompany you to the mosque entrance. Inside there is a humble, small, off white mosque and Haji Ali's tomb. Women enter from left, men enter from right. We take our shoes of. There are headscarves behind the young boy who looks after the shoes for you and if you had an uncontrollable desire to see the mosque and forgot to take your head scarf with you, he lends one to you conveniently for 10 Rupees. Luckily, I have Kitty's Hard Rock Cafe scarf. 'Love all serve all'. It is kind of the same message. I follow my fellow female visitors, they have neatly folded newspapers in their hands, white flowers and red roses on the strings and small bags of sweet roasted chickpeas. Some have brought coconuts. They wait for their turn and a white capped man near the tomb takes the bundles from them, rips the papers open, and reveals the most colourful table cloths. They have the brightest mango greens, neon yellows, Marlboro reds, shiniest glitters, sweetest melon colours. He opens them one by one and places them on the tomb. Rips up the rose petals in to a bowl. White sugar coated chickpeas are opened and placed on the counter. Coconuts are hacked with a machete and people coming in give stuff, take stuff back and dither until the white capped man pats them on the head several times with a broom of tired peacock feathers. This is a blessing and the happiness can be seen from their faces. They put their necks forward to be patted by the man murmuring a silent prayer .The men touch the base of the tomb and touch their faces, kiss the long Islamic green cover on it and depart backwards. Ladies who have brought their own head cover and the ones borrowed from the young man look around to find suitable places to tie their wish strings. On the trees, on the bushes, big wooden door, wherever they think is more propitious for a wish; the colourful strings are tied there- or wherever they can reach. The man places endless table cloths on the tomb, the men feverishly kiss its base.
The mosque is on a tiny island. The tide is out to expose black granite stones. There is also a Haji Ali Cafe there, sweet cloudy masala teas, rice with something, potatoes with something else, snacks in small bags are taken to the black rocks and eaten there by the whole family. Children carry the tatty toys they have just bought or crying because they haven't bought, or waiting for the wish string to work for the toys to be bought on the way back. It is a happy and eating crowd.
I take photographs of them secretly when their backs are turned to me. When they are not aware of being looked at-not that they would mind. They do it all the time to me. They gaze. Hands behind their back, legs akin, they examine me with their eyes- not in a nasty way. The way we look at primates and realise how similar yet different they are to us. They look at my feet (small like ours-cleaner), they look at my earrings (small, like ours), my hair (not like ours), my t shirt (just a t-shirt), my skirt (a skirt! not long leggings) until our eyes meet, then they change their gaze and start looking at something else- a seagull, or somebody else- a child until they are satisfied with their analysis. I take photographs of them gazing at me. They don't like it, they feel caught. So I take their photographs when they are on the phone, looking at the sea, giggling with friends, drinking tea...
The tide is out, there are huge bundles around the black rocks. I look at them closely, they are empty water bottles. Bisleri. The TV ad has a dinosaur and a song goes 'Bisleriii' ,'Bisleriiii'. The water is sold in Bisleri bottles in the cafe in the mosque area. I walk away with a hidden panic 'Bisleriii' screaming in my head. I am hot and tired. I have my water with me but I need the loo and a place to sit and look around a bit. The rocks are covered with small paper rice plates and paper masala tea cups. They do not mind eating on the rocks and leaving the rubbish there, on the spot. The next family comes and brushes the rubbish away and have their rice, potatoes and masala tea, leave the cups there too.
One day if you wish to go to Haji Ali mosque take your water and head scarf with you. Sit on the black rocks and look at the seas. Look at the sea gulls and fishing boats coming in, families having sweet chickpeas. Look at the street urchins flying their kites on your left, sky scrapers in the haze on your right. Think about the religions you know, religions you don’t know and how difficult it is to keep the world clean and orderly.  Be happy, be content, all is well.
Avoid the loos...

iki din, iki tapinak 2

Bazi yerler vardir sadece kendi basima gidebilirim. Ne Nick, ne Kitty benimle gelmeye heves ederler. Noel'deki gece ayini, Portsmouth'da deniz askerlerininin yuruyusu, sunnet dugunu, Ankara'da  annemin yakinindaki Persembe pazari bunlardan bir kacidir. Bu siraya Mumbai'de sokakta yurumek, yoldan bir sey yemek, trene binmek (Allah muhafaza) ve tapinaklara gitmek de eklendi. En son benimle Hare Krishna tapinaginin yillik ayinine geldiler ve seslerini cikarmadan benim milyonlarca kare fotograf cekmeme, her tapinak rahibi ile konusmama ses cikarmadilar ama 'hadi yemek yiyelim', 'cocuk dans gosterisine  iki bilet buldum n'olur girelim' ricalarima gozlerini dondurduler. Uzun bir sure onlari bir yere surukliyemem. Haji Ali Dergahina kendim gitmemin bir nedeni de buydu.
 Dergahtan cikip alt gecitten karsiya geciyorum, bir tuvalet bulmam, bir sey icmem, elimi yikamam, kilimali bir nefes almam lazim. Boyle durumlarda en iyi yer Mc Donald's dir. Hic bir sey konusmaniz gerekmez, 'menu 1', 'kola' demek yeterlidir. Ulkenin para birimini bile bilmeseniz olur, kasada yazar cunku. Ve tuvaletleri ( Beijing'dekinin disinda) girilebilecek gibidir, oyle karga marga bakmaz tepenizden ( Dergahta oldugu gibi). Yuruyorum, yolda hic bilmedigim kucuk dut kurusuna benzeyen, ve hic bir seye benzemeyen meyve satan bir suru adam, kadin, kaldirima capraz uyumayi secen fakir fukara, khaki uniformali bir suru guvenlik gorevlisi ( her seyi koruyorlar- apartman girisleri, garaj girisleri, araba parki girisi, kapi, kapi araligi) var ama bir Cafe, bir Mc Donald's yok. Zaten Burger King hic yok. KFC de yok bu yolda.  Ama caddenin karsisinda ( gecebilirsem tabii) bir kocaman tapinak var. Uc kubbeli. Kubbe degil tabii, Ters cevrilmis dondurma kulahi. Bir guzel suslenmis, acik mor, acik pembe, gul kurusu, ucuk sari cizgilerle suslenmis ters dondurma kulahlari. Havada kesif bir buhur kokusu. Hint elbisesi, Hint bakkali kokusu.  Insanlar giriyor, cikiyor, cikmiyor, oyle dolaniyorlar ortada. Yeni yilin ilk gunu , Mumbai deki ucuncu gunumuzde araba ile gecerken gormustuk bu tapinagi. Insan selinden gorememistik bile. Bugun demir islemeli kapidan kolayca girdim iceri. Her tanrinin, her evinin, her onundeki manzaraayni.  Kucuk dukkanciklarda din satiyorlar. Din degisir, tanri degisir, dini kitch hic degismez.  Nereye giderseniz gidin tanri ile ilgili herseyi satin alabilirsiniz. Tapinak ne kadar onemli ise, alinan sey o kadar daha tanriya yakindir. Roma'da daha cok katolik olunur, Efes'de daha cok Meryem, Hac'tan gelen yuzuk daha dini butundur. Haji Ali den 786 kolyesi alinir.   Burda Sandal agaci var.  Demek ki burda bu alinirmis. Iki parmak kalinliginda, koyu renkli olanlar daha pahali (40 Ruppe), zerdecal renkli olan daha makul ( 20 Rupee). Alna surulecek kirmizi, sari tozlar da var, Fil tanri Ganesh'in kucuk buyuk plastic heykelcikleri,  Krishna'nin boyun atkisi, ayak izi cikartmasi, kapi kenarina asilacak seyler ( basasagi asilmis siyah bir adam!?), gamali hac, kucuk takunyalar, tesbihler, her eve lazim hersey var. 

Hani cok eskiden Japon kiz kartpostallari vardi. Gulumseyen hostes kizimiz karti kimildatinca goz kirpardi. goz kirpti, gulumsedi, goz kirpti, gulumsedi. Hatirladiniz mi?  Burdaki kartta  Ganesh ayak ucunda oturan yol arkadasi fareye bakiyor, fare ayaga kalkiyor, Ganesh bakiyor, fare kalkiyor. Beyaz carsafli  Rahip meditasyon yapiyor, size bakiyor; yan yatmis, yan yatmamis. Bir duvar dolusu istemediginiz kadar her ruzgarda her harekette kimil kimil kart postallar var. Hemen yaninda 'ilahi kisi, mumtaz insan' resimi. Gormek o kadar kolay degil. Hatirlayin, eskiden Pazar gazetesi eki olarak verilirdi. Gazeteyi bir kol boyu uzakta tutup, gozlerinizi daldirinca gizlenen bir resim size vuku olurdu. Aynisini yaparak Krishnayi, yada bir ulu rahibi gormeniz mumkun.  Inananlar kol boyu tuttuklari resme bakiyorlar, gizli resmi gorenle, gormeden gordum diyenin bagirislari birbirine karisiyor. Uzun sacli, uzun abali,uzun parmakli, gozleri surmeli bir adam yakaliyip bilegime kirmizili sarili bir ip bagliyor. 'Adin ne? diyor; 'Istemiyorum' . 'Istemoor'la baslayip uzun bur dua okuyor, cebinden cikardigi bicagi ( Imdat!) ile ipin ucunu kesiyour ve 100 Rupee diyor. 10 Rupee ye anlasiyorum ( Haji Ali de o kadar vermistim ayakkabici cocuga). Ilerliyorum, daha tuvalet bulamadim, suyum bitmek uzere. Siseleri kovalarda su icine koymuslar.  Iyi ki Kitty yok. Karsidaki sokak da bir suru bakkal var oradan su bulabilirim belki.
 Sokak basinda polis var. Butun yazilar, trafik isaretleri bile Hint alfabesi ile yazilmis . Bir tane Ingilizce bir harf yok. Hint alfabesi  cizgiye oturmaz, cizgiden sallanir. Bizim bildigimiz alfabe ile hic alakasi yoktur, hangisi harf ,hangisi murekkep lekesi belli bile degildir. Oyle bir sokaga giriyorum iste. Bakkalar icecek yerine yicecek  ve cicek satiyor. yasemin cicegi, hafif acilmis lotus (su dolu bir kaba daldirip cikartiyor, islak ve daha taze) kuruyup kalmis nohut gibi seyler, kavru kuvru erik kurusu, ekmek ufalagi gibi seyleri bir sepete koyuyor. bakkal degil zaten, gazete bufesi  gibi kulubeler  ve hanimlar arkada degil ciceklerin yemislerin arasinda oturuyor bir ayagini altina almis.  Elinde kucuk kagitlara yazilmis numaralar. Yerde bir suru ayakkabi. Nerede bu insanlar? sanki teyzeden cicek, nohut kurusu almis, ve paralel evrene yolculuga cikmis gibi. Kendileri yok, ayakkabilari kalmis geride. Ayakkabi tepeleri buyuyor yurdukce. Demek ki adet bu. Ayakkabini teyzeye birakiyorsun, sana numara veriyor, tapinaktan ciktiktan sonra geri aliyorsun ayakkabini. Dunya da vermem ayakkabimi. Torbama koyuyorum.  Ayakkabisiz yuruyorum. Iyi ki Kitty yok. Sokak yemis kabuklari, hindistan cevizi parcalari, kagit, kagit tabak, buhur kulu, yasemin yapragi, toz boya icinde sepet ala, numara vere ilerliyor. Yerde oturan insanlar yine ayakkabi pesinde. ellerinde sopalarla geleni geceni durdup ayakkabi topluyorlar. Her adamin numara kagidi baska renkte. Tapinaktan iceri girmek icin merdiven cikiliyor.Hanimlar, erkekler ayri giriliyor. Cantalari kontrol eden, canta fermuri  acan, 'cantani suraya koy' diyen, cantayi alan, numara veren,  aletle ustunu yoklayan ( kac kisi oldu?) koruma gorevlileri arasindan gecip tapinaga giriyorlar.  Duz, sade, oldukca mutevazi bir tapinak. Fotograf cekmek yok. makinami aldilar ve numara verdiler. Benim kapi gibi Nikon D60im   45 numara ile degistirildi. Geri alamazsam Nick'e ne soyliyecegimi tahmin bile edemiyorum :'Tapinak girisinde biraktim. bana 45 numara verdiler, sonra bulamadilar'.

 Yine bir kuyruk; yavas yavas hanimlarla birlikte itis kakis siraya giriyoruz, sarilerin rengi saclardaki yasemin kokusuna karisiyor, kupeler kulaklardan buyuk, isil isil, burunlarda hizmalar, alinlarda  en kirmizi toz boya, Krishna gorecegiz. Abisi, Krishna  ve kiz kardesi , yanyana oturmuslar gelene gecene bakiyorlar. Kucuk heykelcik bunlar benim yari belime bile gelmez. Gozleri yuzlerine kocaman.  Ingilizce hic bir yazi yok, heykellerin ne kadar eski yada  ne kadar yeni oldugunu bilmiyorum. Eve gidince Internetten bakarim.  Orta okul Resim Elisi dersi icin bastan savma yapilmis gibi, heybetsiz, biraz safsakca oturuyorlar her ucu de. Ama onlari gormeye gelen hanimlar, sepet sepet cicek koyuyorlar ortaya, yuzlerinde bir sevinc, bir heyecan. Tasa el surup yuzlerini sivazliyorlar, sirayla geciyoruz Krishna ve kardeslerinin onunden. Ben Ona bakiyorum O bana. 'Zengin insanlarin tapinagi degil burasi' diyor, 'Idare et'. Hanimlar grubu sel halinde akiyoruz, grup nereye cekerse beni gidiyorum, merdiven iniyoruz,( iyi ki Kitty yok) yemek salonu var az otede, ama gruptan kopup gidemiyorum oraya. Deniz kenarina gelmisiz.  'Hindistan cevizi kabuklarini birakmayin' yaziyor. Peki. Ben yavas yavas geri yukari cikiyorum.  Yalin ayakiz. Butun bu grup sokaktan, tapinaga kadar yalin ayak yuruduk, oturduk, kalktik, yemekhane bolumunde pilav, yufka ekmegi ve patates sadece sag elle yediler (ben haric).

 Tuvalet karsida. Merdivenden inince sol tarafta.  Yalinayak hanimlar yemekten sonra gitmisler, keyifli , kikirdiyarak merdivenden cikiyorlar. Iyi ki Kitty yok.

Iki din, iki tapinak 1

Bir kilometre boyunca sol tarafta saticilar, sag tarafta dilenciler. Sol tarafta sarkilar caliniyor, sag tarafta ayni dua tekrarlaniyor. Sol taraf romantik. Ipe dizilmis beyaz cicekler, kirmizi guller, guzel koku dumanlari yukseliyor, piriltili bas ortusu, masa ortusu gibi seyler dizi dizi sallaniyor, arada yemekler yapiliyor,  keciler var, kucuk kagit tabaklar icinde pilav ve ucgen muska boregi gibi seyler yeniliyor, sag tarafta yuzleri yarali, ayaklari yamulmus sakatlar, kadinlar cocuklar miril miril sadaka istiyorlar. Sol tarafta kucuk plastik oyuncaklar var, kocaman boynuzlu plastik brahman inekleri , papagan,  anahtarlik, mavi goz boncuklu asmalik seyler, takmalik seyler,  kupeler, bilezikelr, kolyeler,sol taraf cumbus, sag taraf kendinden bezmis...
 Bir kilometrenin sonunda beyaz minareli camii ve minaresi yukseliyor. kucuk camiii, guduk minare. Bodrum minareleri gibi.  Muson yagmurlari izini birakmis coktan. Fotograf cekmek ne mumkun, ziyaretciden cok fotografci var ortalikta. Iki buyuk gunes semsiyesinin  altinda birer diz ustu komputer birer printer,  camiinin giris merdivenlerinde durup poz veriyorsun iki dakika icinde basip veriyor sana .50 Rupee... Akilli is, Benim gibi koca makinayi oraya buraya tasimak gerekmiyor,  sip sak orda fotoshopluyorlar bile senin icin...
 Icerde tamirat var. Uc yildir suren ve bitecege benzemiyen tamirat.  Giriste sol tarafta ipe dizilmis ciceklerle birlikte ozenle katlanmis gazete kagitlari var. Tepe tepe.  Hanimlar bir demet gazete kagidi, bir iki cicek, seker leblebi ( hatirlayin hani beyaz, seker kapli leblebi, kucukken yerdik - ben hala yiyorum Turkiye'ye geldigimde) torbalari, kenarlari firfirli piriltili masa ortuleri alip iceri giriyorlar.  Icersi Turbe. Haci Ali Efendi, tuccarmis, iyilikler yapmis, Haca giderken vefat etmis, sandukasi denizleri asip burda kiyiya vurmus, falan filan, orda  Turbe yapmislar.  Sandukasi kocaman biraz tozlanmis, kristalleri biraz dokulmus avizenin altinda. Hanimlar bu taraftan giriyor , erkekler obur taraftan.  Ayakkabilar cikariliyor, ayakkabici delikanlilar karar veriyor bas ortu gerekip gerkmedigine. Ben Kitty'nin Hard Rock  Cafe bandanasini takiyorum, bana 'gec' izni veriyor, yeni yetme oglan. Icerde sandukanun yaninda beyaz namaz sapkali beyaz uzun giysili bir gorevli hic durmadan insanlardan getirdiklerini aliyor, masa orulerini teker teker acip sandikanin ustune koyuyor, leblebi seker torbalarini acip ortaya koyuyor,  hindistan cevizi kiriyor kocaman kilicla, cicekleri buyuk kaplara yolakliyor, insanlar masa ortusu verip, seker leblebi alip, cicek yapraklarini ceplerine , torbalara koyup beklesiyorlar. Ara sira beyaz namaz sapkali adam havi kacmis tavus kusu supurgesi ile beklesen insanlarin basina dokunuyor, insanlar bu supurge ile dokunulmayi umarak, istereyek kimildasiyorlar, sonra en alttaki sanduka otusune el surerek, yuz surerek, geri geri  cikiyorlar.  Kapilara, agaclara, daha dogrusu nereyi uygun goruslerse oraya dilek iplikeri bagliyorlar. mir mir bir seyler dileyerek. Cop bidonun arkasindaki agaca bagladigin dilek tutar mi? Bes dakka once tukurdugun duvarin dibi dilegini yere getirir mi?
  Camii kucuk bir adacik ustunde. Adayi ana karaya baglayan yol bir kilometre uzunlugunda, deniz kabarirken, muson zamanlarinda   yurunmuyormus eskiden ama biraz yukseltmisler, artik sorun degilmis . 'Yolda elektrik direkleri var, su altinda kalinca, elektrik ve su iyi gitmez ' demisti sevgili esim Nick bir sure once. Bu yorumunu duymamislar anlasilan. Deniz cekilmis, yolun kenarindaki kayalar ve kamyonetten buyuk bir torba plastik su sisesileri  duruyor. tam karsisinda benzer siselerde su ve meyve suyu satan adamlar var.

 Hava sicak, insanlar turbenin arkasindaki kayalara oturmuslar,  koyu sutlu cay, pilav, nohutlu yemek  gibi seyler atistiriyorlar. Kagit tabaklar yemek bittigi anda onlara ait degil artik. Soyle yanlarina birakiveriyorlar. Duvar dibine, cop kovasina koymak yok. Burda yediler, burda biraktilar. Surda ayaklarini  yikadilar, ayni yerde agizlarini calkaladilar. Akan suyun ustune basarak gectiler, kenara oturdular. Gerisi onlari ilgilendirmiyor. Nerdeyse ortaliktaki gazete yikinlarini,  kucuk kagit tabak obeklerini, kagit cay fincanlarini gormeden o daginiklik ve pisligin farkina varmadan, aldirmadan cekilmis denize bakiyorlar. Keyifleri yerinde. Siyah kayalarin ustunde atliya ziplaya denize ulasmaya calisiyorlar.  Bir kenarda kandinlar midye kaziyor, cocuklar ucurtma ucuyor, adamin biri kavunici ortusunu yikamis deniz suyunda, duvara asmis, ciplacik onun kurumasini bekliyor. Itismiyorlar, seslerini yukletmiyorlar, bir kalabalik, bir karmasa var ama kargasa yok. Kadinlar uzun arkadan tek orulmus saclarina yasemin cicekleri takmis, sariler tek omuzlarindan asagida, cocuklar kocaman gozlu, sumuklu , sonsuza kadar saskin. Benimle fotograf cektirmek istiyorlar( niye acaba?), elimi oglunun omzuna koyup poz veriyorum, bir grup genc teker teker yanimda duruyor, grup halinde poz veriyorlar bana. ( niye acaba?)
 Eger giderseniz, suyunuzu yaninizda goturun, oturun siz de kayalarin ustune, bakin dunyaya, denize,   sag tarafinizda Bombay gokdelenleri sislerin arasindan yukselsin, sol tarafta   yoksulluk, balikci tekneleri, 786 yazili kolye uclari, dilenciler, dualar, buhur kokulari...  ama sakin tuvalate gitmeyin.